Open Hearts (Elsker Dig for Evigt) - Susanne Bier (Δανία, 2002)

Γράφει η Camera Obscura

Το γυναικείο σινεμά είναι δυνατό σινεμά. Αν ψάξεις την φιλμογραφία μερικών σημαντικών σκηνοθετών γένους θηλυκού θα καταλάβεις τί εννοώ. Η Susanne Bier, που κέρδισε το Oscar ξενόγλωσσης ταινίας με την ταινία In A Better World το 2010, ανήκει σε αυτή την κατηγορία.

Η βραβευμένη ταινία (με σημαντικότερη ίσως διάκριση στο Toronto International Film Festival το 2002) Open Hearts βασίστηκε στο Δόγμα 95, μία διακήρυξη ουσιαστικά με αρχές για το πώς πρέπει να γυρίσεις μια ταινία, που δημιούργησαν μια ομάδα Δανών κινηματογραφιστών, με αρχηγό τον δικό μου αγαπημένο Lars von Trier. Το Δόγμα 95 είχε ως στόχο να ξανακάνει τον κινηματογράφο ένα καθαρό δημιούργημα του οποίου η κινηματογράφιση δεν αλλοιώνει την φυσικότητα του θέματος. Οτιδήποτε περιττό, φτιαχτό, απαγορεύεται.

Έτσι και η σκηνοθέτις Susanne Bier, με την κάμερά της στο χέρι, κατέγραψε την ιστορία της σε φυσικούς χώρους, χωρίς περιττά σκηνικά, τεχνητούς φωτισμούς και άλλα που θ’αλλοίωναν την αίσθηση του ρεαλισμού και δημιούργησε μία από τις πιο δυνατές ιστορίες που έχω δει ποτέ.

Η Cecilie (Sonja Richter) και ο Joachim (Nikolaj Lie Kaas), ένα νεαρό ερωτευμένο ζευγάρι,  ετοιμάζονται να παντρευτούν. Όμως, όλα ανατρέπονται όταν ο Joachim μένει παράλυτος εξαιτίας ενός αυτοκινητιστικού δυστυχήματος το οποίο με έναν παράξενο τρόπο θα ενώσει μα και θα διαλύσει τις ζωές πολλών ανθρώπων. Το αμάξι που χτύπησε τον Joachim το οδηγούσε η Marie (Paprika Steen), της οποίας  ο σύζυγος, ο Niels (Mads Mikkelsen) δουλεύει στο νοσοκομείο όπου νοσηλεύεται ο Joachim. Η Cecilie που ήταν παρούσα στο δυστύχημα, θα αποκτήσει καθημερινή επικοινωνία με τον Niels, ώστε να μαθαίνει για την πορεία της υγείας του συντρόφου της. Η σχέση που αρχίζουν ν’αναπτύσσουν μεταξύ τους θα κλωνίσει τις ισορροπίες και των δύο ζευγαριών. Ο Joachim, βιώνοντας τη δική του σκληρή πραγματικότητα, θ’ απομακρύνει από κοντά του την Cecilie με κάθε τρόπο, η Marie νιώθοντας τύψεις για το αυτοκινητιστικό δυστύχημα θα σπρώξει άθελά της τον Niels στη ζωή της Cecilie, και η Cecilie ζώντας με τις απώλειές της, θα μπλεχτεί σε μια ερωτική ιστορία που θα ταράξει ακόμα περισσότερο την καθημερινότητά της. Θεατές σε αυτό το παιγνίδι, τα παιδιά της Marie και του Niels βλέπουν ξαφνικά την οικογένειά τους να διαλύεται...

Η ταινία είναι ένα πολύ εύστοχο και ρεαλιστικά δωσμένο ψυχογράφημα των σύγχρονων ανθρώπων που  τρέχουν κάθε μέρα σε ρυθμούς ρουτίνας, μα που στην άκρη του μυαλού τους, έχουν πάντα το φόβο του απρόβλεπτου. Ανατροπές που δεν γνωρίζουν πώς θα εμφανιστούν στις ζωές τους μα θα τις αλλάξουν μια για πάντα. Η σκηνοθέτις βασίστηκε σε αυτή τη σκέψη για να περιγράψει τη ζωή όπως είναι στ’αλήθεια. Άνθρωποι που παλεύουν να κρατηθούν μαζί μα οι προσπάθειές τους πέφτουν συνεχώς στο κενό. Άνθρωποι που ερωτεύονται γιατί οι συγκυρίες τούς έφεραν στο ίδιο σημείο την ίδια στιγμή. Ζωές σε τεντωμένο σχοινί που είναι σχεδόν σπασμένο.  

Το σενάριο της ταινίας που έγραψε ο Anders Thomas Jensen είναι εξαιρετικό, ακόμη και στις πιο μικρές του στιγμές. Οι χαρακτήρες του έργου δεν είναι βγαλμένοι από άλλες εποχές. Οι χαρακτήρες του μας μοιάζουν και έχουν χάσει όλες τις ισορροπίες τους. Μπλέκονται σ’έναν κόσμο γεμάτο με μυστικά, ψέματα, πληγές, έρωτα, ανάγκες, φόβο, απώλεια, μοναξιά, απελπισία, πάθος. Προσπαθούν να ξαναφτιάξουν τις ζωές τους και να ξαναβρούν τη γαλήνη τους.

Η Susanne Bier καταγράφει τους πρωταγωνιστές της με σχεδόν αφαιρετικό τρόπο, δίνοντας σημασία στις ερμηνείες των εξαιρετικών ηθοποιών της. Το Δόγμα 95 βρίσκεται παντού στην κινηματογράφιση αυτής της ιστορίας. Μινιμαλισμός, κάμερα στο χέρι, έλλειψη δράσης και  εφέ, χωρίς επιπρόσθετο φωτισμό και σκηνικά και μουσική που εμφανίζεται στ’αυτιά σου όταν μπορείς και εσύ ο ίδιος να την εντοπίσεις μέσα στο χώρο. Η κάμερα προσεγγίζει από πολύ κοντά τους χαρακτήρες μα η έλλειψη επικοινωνίας και επαφής είναι έντονη σε κάθε σκηνή. Αυτή η αντίθεση δημιουργεί μία πολύ μελαγχολική και σκληρή ατμόσφαιρα. Και μέσα της άνθρωποι χαμένοι, έτοιμοι να πάρουν τις πιο βιαστικές αποφάσεις για τις ζωές τους, αποφάσεις που μοιάζουν αναπόφευκτες.

Οι ερμηνείες των πρωταγωνιστών είναι κάτι περισσότερο από δυνατές. Δωσμένοι απόλυτα στους ρόλους τους. Η Sonja Richter χρησιμοποιεί το ατού της εκφραστικότητας του προσώπου της και καταφέρνει να σε πάρει με το μέρος της ακόμη κι αν ξέρεις πως κάνει λάθη. Ο Nikolai Lie Kaas με το σχεδόν ακινητοποιημένο του σώμα και την δυναμική των ματιών του σου δείχνει πώς οι άνθρωποι μπορούν μέσα σε μια στιγμή να γίνουν σκληροί σαν σίδερο. Η Paprika Steen με μία ουσιαστική προσέγγιση του ρόλου της σου μεταφέρει όλα τα συναισθήματα μίας γυναίκας που βλέπει την οικογένειά της να διαλύεται και αποφασίζει να την προστατέψει. Τέλος, ο Mads Mikkelsen γίνεται ολόκληρος ο Niels που ερωτεύεται και δίνεται ολοκληρωτικά, που πληγώνει με πολύ σκληρό τρόπο τους ανθρώπους του και αφήνεται με ορμή στο άγνωστο που ξέρει πως θα τον διαλύσει.

Χρειάστηκε μία προβολή για να ερωτευτώ την ταινία και μου πήρε λίγες μέρες για να συνειδητοποιήσω πως με ταρακούνησε για τα καλά. Δες την. Σου λέω με σιγουριά πως θα εισβάλλει στον μικρόκοσμό σου για να τον μεγεθύνει. Να μεγεθύνει όλα αυτά που μπορούν να γεννηθούν σε μισάνοιχτες και μισόκλειστες καρδιές . Φ!